những ngọn đèn thơm

NHỮNG NGỌN ĐÈN THƠM

Chắc chắn rằng, đã cầm bút thì thế nào rồi người ta cũng hướng đến một dòng chảy trong trẻo nhất của cảm hứng: viết cho thiếu nhi. Xem kìa, khi đã bước qua độ tuổi “cổ lai hy”, thi hào Victor Hugo viết Nghệ thuật làm ông; xem kìa, nhà thơ trào phúng Tú Mỡ có Ông và cháu; lại nữa, nhà thơ Khương Hữu Dụng có Bi bô… Có thể nói, những tập thơ này đã viết vào lúc tác giả “gần đất xa trời”, bấy giờ, với tâm thế buông bỏ sau khi đã trải qua, đã chiêm nghiệm mọi hỉ, nộ, ái, ố của trần gian muôn mặt, họ nhẹ nhàng quay về thế giới của yêu thương mà nơi đó, họ toàn tâm toàn ý trò chuyện với “nhân vật chính”: con trẻ.
Bên cạnh đó, hầu hết khi mới bước vào nghề, người ta hay viết cho thiếu nhi. Rồi sau đó có thể sẽ hướng qua đề tài khác. Dù viết trong thời điểm nào, dám quả quyết rằng, đó vẫn là lúc tâm hồn họ hướng thiện nhất, yêu đời nhất mà cũng có thể ngây thơ nhất. Vì rằng, ở đề tài nào thì tôi không rõ, chứ một khi đã tìm về thế giới của trẻ em, trước nhất họ phải cần “thanh lọc” tâm hồn mình. Có như thế mới hòa nhập vào được không gian của tiếng cười nói bi bô, muôn hoa muôn thú, mới có được cái nhìn ngộ nghĩnh, tươi mới… mà họ phải “học lại” từ con trẻ. Nói như thế để thấy rằng, viết cho thiếu nhi/ viết về thiếu nhi bao giờ cũng là một thử thách của chính người cầm bút dù ở độ tuổi nào.

Vậy, bạn thơ Hồ Huy Sơn đã viết Những ngọn đèn thơm vào thời điểm nào?
Tôi chưa bao giờ hỏi anh nhưng tôi đã biết. Tại sao biết? Thì, có thể tìm thấy giây phút bộc bạch, trải lòng ngay trong chính thơ của Sơn:
Em hãy cứ tím như hôm nào đã tím
Chỉ mai thôi anh sẽ bước ra vườn cà…
Ấy là lúc anh “thành thật với mùa”, thành thật với lòng mình, nghĩ cho cùng cũng là lúc anh giãi bày về tâm trạng và cảm hứng dành cho thơ đấy thôi. Không phải suy diễn đâu. Có thành thật mới có thể trở về với thiên nhiên, cỏ cây trong thế giới thần tiên mà trẻ con mớicó thể cảm nhận một cách sâu sắc nhất. Ở đó, Hồ Huy Sơn đã thấy những gì?
À, thật lạ, anh đã nhìn thấy trong giấc mơ của bé có bà tiên xuất hiện, cũng phải thôi, ngay từ thời thơ bé thì ai lại không nghĩ đến bà tiên, ông bụt? Mà, bà tiên này, “nhân vật” của anh đã phát hiện cực ngộ:
Rồi cháu vào giấc ngủ
Mơ thấy gặp bà Tiên
Ơ hay sao lạ quá
Giống hệt bà của em…
Một tình cảm ấm áp giữa bà và cháu. Một sự liên tưởng hoàn toàn hợp lý mà chỉ trẻ con mới cảm nhận được. Và, qua tình mẹ con, anh cũng có góc nhìn, cách nói dí dỏm và bất ngờ lắm đây:
Mẹ ơi con đã hiểu
Cái ngủ cũng… thèm ti
Một tí thôi mẹ nhé
Cái ngủ sẽ… ngủ khì!
Đọc khổ thơ này, ta mỉm cười nhè nhẹ một cách lý thú. Những ai đang nuôi dạy con đang còn bé xíu càng thêm đồng cảm. Phải là trẻ con, thật sự trẻ con thì Hồ Huy Sơn mới có thể thấu cảm được một điều mà lâu nay người-lớn-chúng-ta đã quên, nay anh gợi nhớ rất chính xác:
Gặp người bạn mới
Chào nhoẻn miệng cười
Chỉ trong phút chốc
Thành bạn ngay thôi

Đọc thơ của thiếu nhi, viết thơ cho thiếu nhi há chẳng phải là lúc ta quay về với tính thiện đấy sao? Lâu nay, chúng ta vẫn bảo trẻ con phải học ở người lớn, đúng lắm, nhưng xin thưa, có lúc ngược lại đấy:

Lúc áo mẹ sờn vai
Chuồn chuồn kim vá nhỉ?
Không đâu, em chăm chỉ
Vá áo cho mẹ thôi
Mấy ai trong chúng ta còn nhớ đến lời yêu thương mà mình đã từng thốt ra từ thời thơ bé? Câu thơ như một sự nhắc nhở. Bỗng giật mình. Và xao xuyến. Ơ hay, năm tháng đi qua lúc nào mà mình đã quên? Cám ơn Sơn đã nhắc. Vậy đó, thơ cho thiếu nhi còn dành cho người lớn nữa, bởi sự trong trẻo ấy chúng ta đã đánh mất, nay qua thơ, đứa bé ấy lại nhắc nhớ. Rồi, chúng ta đôi lúc thầm hỏi tại sao trẻ con lại thường có cái nhìn… rất trẻ con? Chẳng hạn, lúc nhìn đóa sen hồng sao lại liên tưởng đến:
Nắng tháng năm óng ả
Đánh thức những ngọn đèn
Sau những ngày e ấp
Mùa thơm bỗng bừng lên
Một sự liên tưởng đã mở ra trong cảm nhận, trí tưởng tượng chúng ta một hình ảnh đẹp và nao lòng. Sực nhớ, trước kia, nhà thơ Trần Trung Phương đã viết tập thơ thiếu nhi mà nhiều thế hệ yêu thích: Mấy vần tươi sáng. Tôi nghĩ cụm từ này có thể khái quát cho thơ viết về thiếu nhi nói chung, và, hôm nay, trong đội ngũ ấy còn có thêm một người nữa: Hồ Huy Sơn. Những ngọn đèn thơm là tấm “giấy thông hành” đã chứng nhận cho anh được bước vào trong thế giới tươi sáng ấy.

Nhà thơ Lê Minh Quốc